"Zakazane ciało. Historia męskiej obsesji" Diane Ducret

Tematy poruszone w "Zakazanym ciele" Diane Ducret nie będą odkryciem dla kogoś, kto interesuje się rolą i pozycją kobiet w społeczeństwie. Komuś, kto uważa, że feministki przesadzają i nie ma potrzeby roztrząsać nieistniejących problemów, książka może wydać się tendencyjna i wyolbrzymiająca fakty. Autorka przekopała się przez różne zapiski historyczne wyciągając z nich fakty - niektóre szokujące - dotyczące stosunku mężczyzn do kobiecego ciała. Od kwestii anatomicznych poczynając, poprzez zdrowie i seksualność, aż po prawa oraz wolności.

Dla Platona wagina to wierzgające zwierzę. Da Vinci pomija ją na anatomicznych szkicach. Do 1948 r. jest wymazywana z podręczników medycyny, ale już 30 lat później pornograficzny film Głębokie gardło podbija Cannes.
W 1960 r. zdesperowane mieszkanki Kamerunu obalają rząd, publicznie obnażając sromy. W 2006 r. Kolumbijki przez „strajk zaciśniętych ud” rozbrajają mafię narkotykową.
W XIX w. kolonizatorów Afryki szokuje rytuał wydłużania warg sromowych, ale dziś w USA i Europie na zabiegi modelowania narządów płciowych wydaje się miliony dolarów.
W najnowszej książce Diane Ducret pokazuje, jak męskie wyobrażenia na temat kobiecego ciała wpłynęły na życie milionów kobiet od starożytności po współczesność. To opowieść pikantna i przejmująca, doprawiona nutą ironii i humoru. Powinny ją przeczytać wszystkie kobiety i każdy mężczyzna, który chce je lepiej zrozumieć.  

Pragnę jedynie przedstawić prawdziwą historię moich poprzedniczek, które podobnie jak ja żyły w owym ciele – pożądanym, a zarazem przeklętym – i często musiały słono płacić za to, jak zostały stworzone.
Diane Ducret 

"Zakazane ciało" może wydawać się nieco tendencyjne, gdyż nie jest stricte pracą naukową i czytelnik nie znajdzie tu wyników żmudnych badań nad tym, jak żyło się rodzinie przeciętnego Kowalskiego w średniowieczu, a jak w epoce oświecenia, jak na wsi, a jak w pałacu. Nie znaczy to, iż książka pozbawiona jest solidnych podstaw. Liczba cytatów, źródeł bibliograficznych wręcz imponuje. Autorka wyszukała najciekawsze, czy też może najbardziej kontrowersyjne fakty, opinie, zdarzenia z historii (ale czyż opinie mężczyzn o kobiecej seksualności nie są zawsze ciekawe, kontrowersyjne, a co najmniej pikantne?). Zamieszczone w treści książki cytaty pochodzą przede wszystkim z prac lekarzy, poetów, artystów czy osób duchownych i niekoniecznie musiały być znane szerokiej publiczności (aczkolwiek niektóre z tych sugestii niestety stawały się popularne, jak choćby wycinanie kobietom, oczywiście dla ich "dobra", zewnętrznych narządów płciowych - w Europie i USA). Znakomita większość zapewne nie zawracała sobie głowy opiniami naukowców czy filozofów, po prostu żyła swoim życiem, zgodnie z obyczajami panującymi w danej epoce i zgodnie ze swoją pozycją społeczną. Autorka nie próbowała wywodzić, że mężczyźni nieustannie knuli, co by tu jeszcze zrobić, aby bardziej uciemiężyć kobiety, pokazywała również pozytywne przykłady. Mimo to po lekturze pozostaje wrażenie, że niezmiennie przez wieki mężczyzn poruszał każdy przejaw kobiecej niezależności - nie miały one prawa odczuwać przyjemności (rozkosz mogła im wręcz zaszkodzić!!), a już na pewno nie bez udziału mężczyzny. Ach, co by to się stało, gdyby się miało okazać, że kobiety mogą mężczyzn nie potrzebować!  Z drugiej strony w pewnym okresie popularna stała się terapia "histerii" poprzez ręczną stymulację - wykonywaną w gabinetach przez mężczyzn-lekarzy.

Nie znalazłam w książce odpowiedzi o przyczyny tego nastawienia, czy chodziło o męską potrzebę dominacji nad innymi (a tą najłatwiej realizować w stosunku do słabszych), czy utrzymaniu - trwającego przez wieki - wygodnego status quo (gdzie kobieta ma jasno określone powinności, służące przede wszystkim mężczyźnie). Chociaż dziś równouprawnienie wydaje się tak oczywiste, iż większość z nas nie poświęca temu zagadnieniu ani chwili refleksji, to przecież echa przeszłości - dawnych relacji między kobietami a mężczyznami - utrzymują się w naszej mentalności do dziś i zwykle nawet nie zdajemy sobie z tego sprawy. Dziewczynkom od małego powtarza się, że powinny być grzeczne, ładnie ubrane i mieć czyste rączki (nie tak, jak ci wiecznie zabrudzeni, niesforni chłopcy), że dziewczynkom nie wypada robić tego czy tamtego. Karmi się je bajkami, w których księżniczki (tudzież biedne sierotki) cierpliwie i ulegle czekają na księcia, który raczy je nagrodzić swoim towarzystwem. Dorosłym kobietom radzi się, by nie ubierały się zbyt śmiało i nie prowokowały swoim zachowaniem. Wciąż popularne są postawy, zgodnie z którymi kobieta nie ma prawa do decydowania o sobie i swoim ciele, ba, nawet o swoim życiu, gdyż to inne wartości mają nad nimi prymat. Skąd się to wszystko wzięło? Czytając książkę Diane Ducret można inaczej spojrzeć na to, co uznawane jest za tradycję bądź panującą aktualnie modę.

W "Zakazanym ciele" czytelnik znajdzie nie tylko historię pasa cnoty, ale i podpasek czy też wojny "Playboya" z "Penthouse'm". Niektóre z przytoczonych ciekawostek - chociażby opinia znanych z historii badaczy i odkrywców o kobietach i ich ciałach - budziły rozczarowanie postawą mężczyzn, inne - wywoływały uśmiech. Na przykład motyw "zębatej pochwy" - mitu powtarzającego się nie tylko w podaniach ludowych wielu kultur, ale i w rozważaniach całkiem współczesnych psychoanalityków. Lęk mężczyzn przed "kastrującym" typem kobiet, lęk, który znajduje ujście w postaci tego rodzaju historyjek, budzi rozbawienie, ale i smutek wywołany faktem, iż morał płynący z tych podań nakazuje obłaskawianie silnych kobiet, "wybijanie im zębów" tak, aby stały się "normalne",

Generalnie kwestie poruszone w książce nie były dla mnie nowością, mimo to niektóre z przedstawionych faktów mocno mnie poruszyły, jakby choćby szczegółowe opisy tortur stosowanych wobec kobiet, które oskarżono o spółkowanie z szatanem, kobiet, których jedyną winą była zbytnia śmiałość w stosunku do dopuszczalnych w tamtych czasie norm, czy też los kobiet masowo gwałconych w czasie wojen, chociażby dwadzieścia parę lat temu na południu Europy.

Wydaje mi się, że każda kobieta powinna przeczytać tą książkę, bez uprzedzeń i wstępnych założeń, by móc samodzielnie wyrobić sobie zdanie nie tylko na temat tej publikacji. Może się okazać, że po tej lekturze inaczej spojrzy na to, co oznacza być kobietą.